- Historia ZKM
- ⇨
- lata: 1973-1974
Historia komunikacji miejskiej
ZKM Chełm (1959-1989) - ciąg dalszy. 1973 r. (ZKM Chełm)
10 czerwca 1973 r. uruchomiono nową linię nr 13. Była to kolejna tzw. linia zielona (z zielonymi tablicami), bo kursowała jedynie w niedziele i święta na trasie: Dworzec PKP - Świerczewskiego - pl. PKWN - Odrodzonego W.P. - Lubelska - Krzyż. Lubelskie - Kumowa Dolina, w godz. 9.15-18.15.
W tym roku zreorganizowano również linie: 8 (wydłużenie trasy o 400 m), a także nieznacznie zmieniono bieg 4 poza miastem. Szczegółów jednak brak. W dalszym ciągu autobusy oprócz ruchu miejskiego obsługiwały ościenne miejscowości (Strachosław, Pokrówkę i Okszów).
Dla ZKM rok rozpoczął się dosyć głośną sprawą pożaru autobusu na ul. Kolejowej, do której doszło w wyniku zwarcia instalacji ogrzewania. Nikomu nic się nie stało, ale straty materialne wyliczono na ok. 4.000 zł.
Pierwsze odprawy z zajezdni przy ul. Wołyńskiej zaczynały się o godz. 4.50 - wtedy wyjeżdżały planowo dwie "trójki" i "piątka". Autobusy (co dziś jest nie do pomyślenia) opuszczały zajezdnię brudne, spóźnione, a często niesprawne technicznie. Liczyło się, że jeździły i przewoziły ludzi do pracy!
Firma na koniec roku uzyskała sprzedaż usług w łącznej kwocie 14.977.000 zł, co i tak nie uchroniło jej przed finansową stratą. W dalszym ciągu autobusy obsługiwały tzw. przewozy zamknięte, jednak nie były to stałe linie, a liczba pasażerów na koniec roku przewiezionych w tym systemie osiągnęła wartość zaledwie 10.600 osób.
Z informacji o zatrudnieniu dostępne dane podają jedynie liczbę osób działu "służby ruchu" (było 45 kierowców, choć liczba ta mogła zawierać dyspozytorów, a także 5 konduktorów).
Jeśli chodzi o tabor - w przeważającej większości były to SAN-y H-100B. Brak jest danych na temat dostaw z tego okresu, ale po stanie pojazdów w zajezdni na koniec roku należy przypuszczać, że Chełm pozyskał jakiś nowy tabor w 1973 r.
Na koniec jak zwykle garść faktów o mieście z tego okresu. W tym roku zagospodarowano nareszcie centralny punkt miasta - Górkę Chełmską. Urządzono park z alejkami - wcześniej były tam tylko pastwiska.
Baza PKS w dalszym ciągu znajdowała się na ul. Kopernika w (ścisłym centrum) i była niezwykle uciążliwa dla mieszkańców (w okolicach dzisiejszego Urzędu Skarbowego była wciśnięta zajezdnia, zaplecze techniczne i stacja paliw).
Na koniec roku Chełm liczył 42.130 osób i w dalszym ciągu dynamicznie się pod tym względem rozwijał.
Fotografia: Wypadek autobusu chełmskiego PKS na trasie Hrubieszów - Chełm (20.08.1973) "Sztandar Ludu" 08.1973 r., autor n/n (zbiory ChBP).
W tym roku zreorganizowano również linie: 8 (wydłużenie trasy o 400 m), a także nieznacznie zmieniono bieg 4 poza miastem. Szczegółów jednak brak. W dalszym ciągu autobusy oprócz ruchu miejskiego obsługiwały ościenne miejscowości (Strachosław, Pokrówkę i Okszów).
Dla ZKM rok rozpoczął się dosyć głośną sprawą pożaru autobusu na ul. Kolejowej, do której doszło w wyniku zwarcia instalacji ogrzewania. Nikomu nic się nie stało, ale straty materialne wyliczono na ok. 4.000 zł.
Pierwsze odprawy z zajezdni przy ul. Wołyńskiej zaczynały się o godz. 4.50 - wtedy wyjeżdżały planowo dwie "trójki" i "piątka". Autobusy (co dziś jest nie do pomyślenia) opuszczały zajezdnię brudne, spóźnione, a często niesprawne technicznie. Liczyło się, że jeździły i przewoziły ludzi do pracy!
Firma na koniec roku uzyskała sprzedaż usług w łącznej kwocie 14.977.000 zł, co i tak nie uchroniło jej przed finansową stratą. W dalszym ciągu autobusy obsługiwały tzw. przewozy zamknięte, jednak nie były to stałe linie, a liczba pasażerów na koniec roku przewiezionych w tym systemie osiągnęła wartość zaledwie 10.600 osób.
Z informacji o zatrudnieniu dostępne dane podają jedynie liczbę osób działu "służby ruchu" (było 45 kierowców, choć liczba ta mogła zawierać dyspozytorów, a także 5 konduktorów).
Jeśli chodzi o tabor - w przeważającej większości były to SAN-y H-100B. Brak jest danych na temat dostaw z tego okresu, ale po stanie pojazdów w zajezdni na koniec roku należy przypuszczać, że Chełm pozyskał jakiś nowy tabor w 1973 r.
Na koniec jak zwykle garść faktów o mieście z tego okresu. W tym roku zagospodarowano nareszcie centralny punkt miasta - Górkę Chełmską. Urządzono park z alejkami - wcześniej były tam tylko pastwiska.
Baza PKS w dalszym ciągu znajdowała się na ul. Kopernika w (ścisłym centrum) i była niezwykle uciążliwa dla mieszkańców (w okolicach dzisiejszego Urzędu Skarbowego była wciśnięta zajezdnia, zaplecze techniczne i stacja paliw).
Na koniec roku Chełm liczył 42.130 osób i w dalszym ciągu dynamicznie się pod tym względem rozwijał.
aktualizacja: 24.03.2019 r.
Powyższy materiał opracowano na podstawie dokumentów z Archiwum Państwowe w Lublinie o/Chełm (APLOCh), lokalnej prasy z tamtego okresu oraz wydawnictwa Rocznik Chełmski tom 8, W. Sulimierski "Zarys Dziejów komunikacji miejskiej w Chełmie" (zbiory ChBP).
Powyższy materiał opracowano na podstawie dokumentów z Archiwum Państwowe w Lublinie o/Chełm (APLOCh), lokalnej prasy z tamtego okresu oraz wydawnictwa Rocznik Chełmski tom 8, W. Sulimierski "Zarys Dziejów komunikacji miejskiej w Chełmie" (zbiory ChBP).
Fotografia: Wypadek autobusu chełmskiego PKS na trasie Hrubieszów - Chełm (20.08.1973) "Sztandar Ludu" 08.1973 r., autor n/n (zbiory ChBP).
linii | (miasto / ogółem) | zakup | remonty | złomowanie | stan | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| | | | |||||
|
(1) - gazeta "Sztandar Ludu" rocznik 1973 (zbiory ChBP), (2) - nie uwzględniając tzw. linii "bisowych", (3) - APLOCh: MPGK - Sprawozdanie GUS za okres 1972-1974, (4) - suma długość wszystkich tras to 97 km. | |||||||
1974 r. (ZKM Chełm)
2 stycznia 1974 r. wszedł w życie nowy rozkład jazdy. Zmiany dotyczyły linii:
9 - wydłużenie trasy do UG w Pokrówce,
- uruchomiono też nową linię nr 14 (trasa: pl. Kościuszki - Młodowskiej - Odrodzonego W.P. - pl. PKWN - Litewska - Hrubieszowska - Krzyż. Wojsławickie - STRUPIN - ROŻDŻAŁÓW). Była to pierwsza w dziejach komunikacji miejskiej w Chełmie linia pospieszna. Ceny biletów: normalny 5,00 zł, ulgowy 3,00 zł, miesięczny norm. 80,00 zł. Autobus odjeżdżał z pl. Kościuszki (obok Cerkwi) o godz. 12.20, 14.20 i 16.20.
22 lipca (ówczesne święto narodowe) oddano do użytku pierwszy odcinek tzw. obwodnicy Chełma (od ul. Hrubieszowskiej do ul. Lwowskiej). W niedługim czasie nową, dwupasmową arterią puszczono ruch autobusów linii 3, 9, 11 oraz 12.
W ciągu roku dokonano jeszcze korekty linii 7 (przywrócono ruch po wyremontowanej części ul. Rejowieckiej).
Do końca roku (w związku z dostawą 13-tu nowych SANó-ów H100B) uruchamiano nowe linie:
15 (trasa: Krzyż. Lubelskie - Lubelska - Strażacka - Dzierżyńskiego (powrót ul. 1 Maja) - ZWM - Hrubieszowska - Krzyż. Wojsławickie),
16 (trasa: Dworzec Gł. PKP - Świerczewskiego - pl. PKWN - Odrodzonego W.P. - pl. Stalingradzki - Mickiewicza - Kolejowa - Okszowska),
17 (trasa: Cementownia - Fabryczna - Przemysłowa - 22 Lipca - pl. PKWN - Odrodzonego W.P. - Młodowskiej - pl. Stalingradzki - Lubelska - Szpitalna - Szpital Miejski),
18 (trasa: Dworzec Gł. PKP - Świerczewskiego - pl. PKWN - Odrodzonego W.P. - Młodowskiej - pl. Stalingradzki - Strażacka - Dzierżyńskiego (powrót: 1 Maja) - ZWM - Hrubieszowska - Bieruta - Cmentarz Komunalny).
Oprócz obsługi ruchu w mieście autobusy ZKM dojeżdżały do miejscowości Pokrówka, Okszów, Strachosław i Rożdżałów.
W dalszym ciągu obsługiwano również ruch na tzw. liniach zamknietych. Był on jednak nieregularny i organizowany dorywczo na bieżące potrzeby zakładów pracy. W tej formule przewieziono w tym roku 22.000 pasażerów (wykonano 7.100 wozokilometrów).
Szacowano, że dziennie z usług ZKM korzystało ok. 22 tys. ludzi (Chełm na koniec roku liczył 43.826 mieszkańców). Szacunki mogą być jednak mylne, bo bardzo wiele osób jeździło "na gapę". Statystyki gapowiczów za rok 1974: 2.877 mandatów na łączną kwotę 160.000 zł.
Firma w związku z rozwojem siatki połączeń osiągała coraz większe przychody. Na koniec roku była to kwota 11.566.000 zł. Jednak strata przedsiębiorstwa w dalszym ciągu się powiększała. W dokumentach tłumaczono ten fakt niekorzystnymi zmianami zasad finansowania remontów kapitalnych autobusów wprowadzonymi w 1973 roku. Jednak kto żył w tamtych czasach, ten wie, że gospodarka planowa PRL była systemowo niewydolna i skazana na ciągłe dotowanie.
Na koniec roku w zajezdni zatrudnionych było 112 osób, z czego 53 kierowców, 6 konduktorów, a 26 pracowników stanowiło zaplecze techniczne.
Fotografia: Sztandar Ludu z 19.03.1974 r. SAN H-100B na placu Stalingradzkim.
9 - wydłużenie trasy do UG w Pokrówce,
- uruchomiono też nową linię nr 14 (trasa: pl. Kościuszki - Młodowskiej - Odrodzonego W.P. - pl. PKWN - Litewska - Hrubieszowska - Krzyż. Wojsławickie - STRUPIN - ROŻDŻAŁÓW). Była to pierwsza w dziejach komunikacji miejskiej w Chełmie linia pospieszna. Ceny biletów: normalny 5,00 zł, ulgowy 3,00 zł, miesięczny norm. 80,00 zł. Autobus odjeżdżał z pl. Kościuszki (obok Cerkwi) o godz. 12.20, 14.20 i 16.20.
22 lipca (ówczesne święto narodowe) oddano do użytku pierwszy odcinek tzw. obwodnicy Chełma (od ul. Hrubieszowskiej do ul. Lwowskiej). W niedługim czasie nową, dwupasmową arterią puszczono ruch autobusów linii 3, 9, 11 oraz 12.
W ciągu roku dokonano jeszcze korekty linii 7 (przywrócono ruch po wyremontowanej części ul. Rejowieckiej).
Do końca roku (w związku z dostawą 13-tu nowych SANó-ów H100B) uruchamiano nowe linie:
15 (trasa: Krzyż. Lubelskie - Lubelska - Strażacka - Dzierżyńskiego (powrót ul. 1 Maja) - ZWM - Hrubieszowska - Krzyż. Wojsławickie),
16 (trasa: Dworzec Gł. PKP - Świerczewskiego - pl. PKWN - Odrodzonego W.P. - pl. Stalingradzki - Mickiewicza - Kolejowa - Okszowska),
17 (trasa: Cementownia - Fabryczna - Przemysłowa - 22 Lipca - pl. PKWN - Odrodzonego W.P. - Młodowskiej - pl. Stalingradzki - Lubelska - Szpitalna - Szpital Miejski),
18 (trasa: Dworzec Gł. PKP - Świerczewskiego - pl. PKWN - Odrodzonego W.P. - Młodowskiej - pl. Stalingradzki - Strażacka - Dzierżyńskiego (powrót: 1 Maja) - ZWM - Hrubieszowska - Bieruta - Cmentarz Komunalny).
Oprócz obsługi ruchu w mieście autobusy ZKM dojeżdżały do miejscowości Pokrówka, Okszów, Strachosław i Rożdżałów.
W dalszym ciągu obsługiwano również ruch na tzw. liniach zamknietych. Był on jednak nieregularny i organizowany dorywczo na bieżące potrzeby zakładów pracy. W tej formule przewieziono w tym roku 22.000 pasażerów (wykonano 7.100 wozokilometrów).
Szacowano, że dziennie z usług ZKM korzystało ok. 22 tys. ludzi (Chełm na koniec roku liczył 43.826 mieszkańców). Szacunki mogą być jednak mylne, bo bardzo wiele osób jeździło "na gapę". Statystyki gapowiczów za rok 1974: 2.877 mandatów na łączną kwotę 160.000 zł.
Firma w związku z rozwojem siatki połączeń osiągała coraz większe przychody. Na koniec roku była to kwota 11.566.000 zł. Jednak strata przedsiębiorstwa w dalszym ciągu się powiększała. W dokumentach tłumaczono ten fakt niekorzystnymi zmianami zasad finansowania remontów kapitalnych autobusów wprowadzonymi w 1973 roku. Jednak kto żył w tamtych czasach, ten wie, że gospodarka planowa PRL była systemowo niewydolna i skazana na ciągłe dotowanie.
Na koniec roku w zajezdni zatrudnionych było 112 osób, z czego 53 kierowców, 6 konduktorów, a 26 pracowników stanowiło zaplecze techniczne.
aktualizacja: 8.04.2019 r.
Powyższy materiał opracowano na podstawie dokumentów z Archiwum Państwowe w Lublinie o/Chełm (APLOCh), lokalnej prasy z tamtego okresu oraz wydawnictwa Rocznik Chełmski tom 8, W. Sulimierski "Zarys Dziejów komunikacji miejskiej w Chełmie", (zbiory ChBP).
Powyższy materiał opracowano na podstawie dokumentów z Archiwum Państwowe w Lublinie o/Chełm (APLOCh), lokalnej prasy z tamtego okresu oraz wydawnictwa Rocznik Chełmski tom 8, W. Sulimierski "Zarys Dziejów komunikacji miejskiej w Chełmie", (zbiory ChBP).
Fotografia: Sztandar Ludu z 19.03.1974 r. SAN H-100B na placu Stalingradzkim.
linii | (miasto / ogółem) | zakup | remonty | złomowanie | stan | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| | | | |||||
|
(1) - gazeta "Sztandar Ludu" rocznik 1974 (zbiory ChBP), (2) - nie uwzględniając tzw. linii "bisowych", (3) - APLOCh: MPGK - Sprawozdanie GUS za okres 1972-1974, (4) - suma długość wszystkich tras to 144,2 km. | |||||||